Alan Watts, Η Τέχνη των Αισθήσεων

Λέγεται ότι ο Λιέχ-τσε έφτασε στο Τάο, "αφήνοντας τα Συμβάντα της Καρδιάς του να εξελίσσονται κατά τη Δική τους Επιλογή". Όπως ο καλός ναυτικός αφήνεται στην κίνηση του πλοίου και δεν την αντιπαλεύει με τους μυώνες του στομαχιού του, έτσι και ο άνθρωπος του Τάο αφήνεται στην κίνηση των διαθέσεών του.
Κατά παράξενο τρόπο, η παραπάνω κατάσταση δε μοιάζει καθόλου με εκείνη που εννοούμε συνήθως όταν λέμε ότι "κάποιος ενδίδει στα αισθήματά του" - εφόσον εδώ πρόκειται για ένα σύμπτωμα αντίστασης.

Το "ενδίδω" είναι όρος παραπλανητικός, που δεν σημαίνει "δίνομαι", "αφήνομαι", αλλά υποκύπτω μετά από αντίσταση. Όταν σκεφτόμαστε σχετικά με τα αισθήματά μας εμφανίζουμε την τάση να τα παριστάνουμε σαν σταθερές καταστάσεις. Λέξεις όπως θυμός, θλίψη, φόβος, αγωνία, ενοχή, υποδηλώνουν συνήθως ομοιόμορφες καταστάσεις που υποτίθεται ότι τείνουν να μονιμοποιηθούν αν δεν αναληφθεί κάποια δράση για τη μεταβολή ή την εκτόνωσή τους. Όπως συνέβαινε παλαιότερα με τον πυρετό που τον θεωρούσαμε σαν αρρώστια, ενώ είναι μια φυσική αυτοθεραπευτική διαδικασία, έτσι εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι τα αρνητικά αισθήματα είναι διαταραχές του νου, που οφείλουν να θεραπευτούν. Αλλά αυτό που χρειάζεται θεραπεία είναι είναι η εσωτερική αντίσταση απέναντι σ' αυτά τα αισθήματα, που προσπαθεί να τα καταπολεμήσει με την ανάληψη της μιας ή της άλλης δράσης.
Αλλά αντίσταση στα συναισθήματα σημαίνει την απαγόρευση της παροχής αρκετού χρόνου για την εκτόνωσή τους. Ο θυμός, για παράδειγμα, δεν είναι μια σταθερή κατάσταση αλλά μια Κίνηση, και αν δεν συμπιεστεί από την αντίσταση στην ασυνήθιστη βία, σαν το νερό που βράζει μέσα σε ένα κλειστό δοχείο, θα Εκτονωθεί και θα ξεπεραστεί αυθόρμητα. Γιατί ο θυμός δεν είναι βέβαια κάποιος ξεχωριστός, αυτόνομος δαίμονας που ξεπηδά κατά καιρούς από τα κρυφά του διαμερίσματα, κάτω βαθιά στο υποσυνείδητο. Ο θυμός είναι απλά μια κατεύθυνση ή ένα πρότυπο ψυχικής δράσης. Κατά συνέπεια, δεν υπάρχει θυμός. Υπάρχει μόνο θυμωμένη δράση, ή θυμωμένο αίσθημα. Ο θυμός είναι το αίσθημα της κίνησης σε κάποιαν άλλη "κατάσταση",
γιατί όπως είπε ο Λάο-τσε:

Ο βίαιος άνεμος κρατάει μόνο μέχρι το πρωί.

Η καταρρακτώδης βροχή δεν κρατά περισσότερο από τη διάρκεια μιας μέρας.

Ποιος άλλος κάνει τον άνεμο και τη βροχή, εκτός από τον ουρανό και τη γη;

Κι αν ο ουρανός και η γη δεν μπορούν να τα κρατήσουν για πολύ,

τότε πώς θα μπορούσε να τα κρατήσει ο άνθρωπος;

Το να αφήσει λοιπόν κανείς ελεύθερη τη βροχή των αισθημάτων του, και να τα παρατηρεί χωρίς να παρεμβαίνει, σημαίνει ότι αναγνωρίζει πως πρόκειται για κινήσεις και όχι στατικές καταστάσεις. Και η παρατήρηση των αισθημάτων, χωρίς ονομασίες, μεταβάλλεται σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ενασχόληση παρακολούθησης των νευρομυϊκών δραστηριοτήτων, των τάσεων και των χαλαρώσεων, των συμπιέσεων και των αποπιέσεων, που δεν έχει καμία σχέση με τα ψυχοθεραπευτικά συνθήματα της "αποδοχής" των αρνητικών αισθημάτων αποβλέποντας στη μεταβολή τους, που σημαίνει παρέμβαση στη χροιά των αισθημάτων για τον αναπροσανατολισμό τους προς την κατεύθυνση του θετικού και του "καλού". Κι αυτό γιατί η "αποδοχή" αυτού του είδους εξυπακούει την ύπαρξη του εγώ, που στέκεται μακριά από το άμεσο αίσθημα ή την εμπειρία του, και περιμένει - υπομονετικά - τη μεταβολή του.
Για όσο διάστημα παραμένει η αίσθηση του υποκειμένου που παρατηρεί, υπάρχει παράλληλα και μια προσπάθεια, έστω και έμμεση, για την άσκηση του ελέγχου πάνω στο αίσθημα από έξω, και η προσπάθεια αυτή ισοδυναμεί με μιαν αντίσταση όμοια με δίνη στο ρεύμα ενός ποταμού. Η αντίσταση εξαφανίζεται και η διαδικασία εξισορρόπησης αποκαθίσταται, όχι με κάποια πρόθεση από μέρους του υποκειμένου, αλλά μόνο όταν συνειδητοποιηθεί ότι το αίσθημα της ύπαρξης του υποκειμένου, το εγώ, είναι και το ίδιο μέρος του ρεύματος της εμπειρίας, και δε βρίσκεται έξω, στη θέση του ελεγκτή.
Οι θεραπείες για το απογοητευμένο άτομο, θρησκευτικές ή ψυχολογικές, δεν κάνουν άλλο από το να περιπλέξουν ακόμη περισσότερο το πρόβλημα, στο μέτρο τουλάχιστον που προϋποθέτουν ότι το αποχωρισμένο εγώ είναι μια δεδομένη αλήθεια και υποψήφιος δέκτης των συμβουλών τους. Κι αυτό γιατί, όπως επεσήμανε ο Τράιγκαντ Μπάροου, η Πηγή του προβλήματος είναι κοινωνική και όχι ατομική, πράγμα που σημαίνει ότι το εγώ είναι μία Κοινωνική Σύμβαση, που έχει επιβληθεί πάνω στην ανθρώπινη συνείδηση. Η ρίζα της διανοητικής διαταραχής δεν είναι η κακή λειτουργία του ενός ή του άλλου εγώ, αλλά το Σφάλμα της αντίληψης που παράγει το αίσθημα του εγώ. Η ενθάρρυνσή του, λοιπόν, να συνεχίσει την πορεία του μέσα στη σύγχυση του νου, σημαίνει τη διαιώνιση ενός τρόπου αντίληψης που έρχεται σε σύγκρουση με τη φυσική τάξη, και παράγει, ως εκ τούτου, την πολυάριθμη οικογένεια των ψυχολογικών απογοητεύσεων και ασθενειών.
Μια οργανική φυσική τάξη διαθέτει τη δική της αντιστοιχία σε έναν τρόπο συνείδησης ολοκληρωμένου αισθήματος ή εμπειρίας. Γιατί εκεί όπου το αίσθημα τεμαχίζεται ανάμεσα στο ίδιο και στον αποδέκτη του, το γνωστό και τον γνώστη, αυτό που απομένει ανάμεσά τους δεν είναι σχέση αλλά αντιπαράθεση.  
Η συνείδηση, ταυτισμένη μόνο με ένα τμήμα της, νιώθει "εξόριστη", αντιμέτωπη μ' έναν κόσμο ξένο, όπου κάθε της επιδίωξη να τον ελέγξει την οδηγεί στη διαπίστωση ότι είναι ανεξέλεγκτος, και κάθε της προσπάθεια να τον εκμεταλλευτεί, αποκαλύπτει τον ανικανοποίητο χαρακτήρα της...